Zespół stresu pourazowego (PTSD - PostTraumatic Stress Disorder), nazywany też zaburzeniem stresowym pourazowym, to jednostka chorobowa, która została
Poniższy test pomaga w wykryciu objawów związanych z Zespołem Stresu Pourazowego. Jeśli objawy opisane w teście stanowią dla Ciebie przeszkodę w codziennym funkcjonowaniu skonsultuj się ze specjalistą (psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą). Test nie jest narzędziem diagnostycznym i jego wynik nie stanowi diagnozy zaburzenia psychicznego. Jeżeli podejrzewasz u siebie Zespół Stresu Pourazowego (PTSD) i chcesz uzyskać wiarygodną diagnozę, skontaktuj się z psychoterapeutą lub psychiatrą. Test online przeznaczony jest wyłącznie dla osób powyżej 18. roku życia. Przystąp do testu online Metodologia Czym jest IES-R? IES-R (IMPACT OF EVENT SCALE – REVISED) jest 22 częściowym testem mierzącym poziom stresu i lęku spowodowanych traumatycznymi wydarzeniami. Używa się go również jako narzędzia przesiewowego przy diagnozowaniu PTSD czyli Zespołu Stresu Pourazowego. Jak to działa? Test składa się z 22 pytań odnoszących się do odczuć, zachowań i myśli respondenta związanych z traumatycznym wydarzeniem na przestrzeni ostatnich siedmiu dni. W ciągu ostatniego tygodnia każde przypomnienie sobie o tamtym wydarzeniu przywoływało uczucia z tym związane. W ciągu ostatniego tygodnia miałem kłopoty ze ciągu ostatniego tygodnia różne rzeczy lub wydarzenia sprawiały, że myślałam o tamtym ciągu ostatniego tygodnia czułem się zirytowany i ciągu ostatniego tygodnia unikałem denerwowania się, kiedy o tym myślałem lub mi o tym ciągu ostatniego tygodnia myślałem o tym, chociaż nie miałem ciągu ostatniego tygodnia czułem, jakby to się nie wydarzyło lub nie było ciągu ostatniego tygodnia trzymałem się z dala od rzeczy lub sytuacji, które mi przypominały o tamtym ciągu ostatniego tygodnia przychodziły mi na myśl urywki lub sceny z tamtego ciągu ostatniego tygodnia byłem niespokojny i łatwo mnie było ciągu ostatniego tygodnia starałem się nie myśleć o tamtym ciągu ostatniego tygodnia zdawałem sobie sprawę, że wciąż mam wiele uczuć związanych z tamtym wydarzeniem, ale nie radziłem sobie z ciągu ostatniego tygodnia moje uczucia związane z tamtym wydarzeniem były trochę ciągu ostatniego tygodnia zachowywałem się lub czułem jakbym znowu tam ciągu ostatniego tygodnia miałem problemy z ciągu ostatniego tygodnia przychodziły fale silnych uczuć związanych z tamtym ciągu ostatniego tygodnia próbowałem usunąć wspomnienia z tamtego wydarzenia z ciągu ostatniego tygodnia miałem problem ze skoncentrowaniem ciągu ostatniego tygodnia przypomnienie sobie o tamtym wydarzeniu powodowało, że odczuwałem reakcje fizyczne, takie jak pocenie się, trudności w oddychaniu, nudności lub kołatanie ciągu ostatniego tygodnia miałem koszmary o tamtym ciągu ostatniego tygodnia byłem bardzo ciągu ostatniego tygodnia starałem się o tym nie rozmawiać. Na każde z pytań respondent odpowiada zaznaczając jedną z pięciu odpowiedzi najbardziej do niego pasującą. W ogóleTrochęUmiarkowanieCzęstoBardzo często Odpowiedzi są punktowane odpowiednio 0, 1, 2, 3 i 4 odpowiedzeniu na wszystkie pytania i zsumowaniu punktów skalę objawów określamy według tabeli. 0-23 pkt Brak lub łagodne objawy24-32 pkt Duża część objawów33 i więcej pkt Większość objawów charakterystycznych dla PTSD Autorzy i badania Test został opracowany w 1997 r. na podstawie starszej 15-częściowej wersji testu IES. Autorami testu są dwaj psychiatrzy i badacze Daniel Weiss i Charles R. Marmar. Liczne badania potwierdziły skuteczność testu, możesz o nich przeczytać tutaj. Wynik testu online pod żadnym pozorem nie stanowi diagnozy zaburzenia psychicznego. W celu otrzymania wiarygodnej diagnozy należy skontaktować się z psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą.
Twierdzenia skali odpowiadają objawom stresu pourazowego (PTSD) , czyli rozpoznaniu wprowadzonym do miedzynarodowej klasyfikacji chorob i przyczyn śmierci (DSM-IV). Material i metody. Skala Wplywu Zdarzen jest metodą samooceny skladającą sie z 22 twierdzen i przeznaczoną do oceny subiektywnego stresu wywolanego traumatycznym zdarzeniem.
PTSD, czyli zespół stresu pourazowego lub zaburzenie stresowe pourazowe, jest zaburzeniem lękowym oraz reakcją na traumę, czyli skrajnie stresujące wydarzenie, które przekracza zdolności do adaptacji i poradzenia sobie z nią. PTSD, czyli zespół stresu pourazowego lub zaburzenie stresowe pourazowe, jest zaburzeniem lękowym oraz reakcją na traumę, czyli skrajnie stresujące wydarzenie, które przekracza zdolności do adaptacji i poradzenia sobie z nią. Co może być traumą? Wojna, wypadek, katastrofa naturalna, kataklizm żywiołowy, napaść, gwałt, uprowadzenie, tortury, molestowanie seksualne, śmierć bliskiej osoby, a także informacja o rozpoznaniu choroby zagrażającej życiu lub dramatyczne doświadczenie po zażyciu substancji psychoaktywnej. W ciężkich sytuacjach po przeżyciu traumy większość ludzi odczuwa silny lęk, który może trwać nawet do 6 tygodni. U co trzeciej osoby objawy trwają dłużej - wiele miesięcy, a nawet lat. Wówczas mówi się o zespole stresu pourazowego. Typowo objawy PTSD ujawniają się z opóźnieniem w stosunku do traumatyzującego zdarzenia. Pierwsze symptomy manifestują się zazwyczaj w ciągu 6 miesięcy, czasem nawet kilku tygodni po wydarzeniu. Przebieg PTSD ma charakter zmienny, a jego symptomy mogą zarówno minąć, jak i towarzyszyć przez wiele lat. Syndrom stresu pourazowego ma bardzo różne objawy. Może to być napięcie, poczucie paniki i strachu, przygnębienie, złość, poczucie winy, a także poczucie bezradności czy wyczerpania. Typowe jest wrażenie odrętwienia i przytępienia uczuciowego, odizolowanie od innych ludzi, niezdolność do przeżywania przyjemności oraz brak reakcji na otoczenie. U osoby z PTSD obserwuje się stan nadmiernego pobudzenia wegetatywnego, nadmierną czujność i wzmożoną reaktywnością na bodźce (pozostawanie w bezustannym napięciu i podenerwowaniu). A objawy somatyczne? Często dokucza bezsenność, ból głowy, nieregularne bicie serca, jak również depresja. Pojawiają się myśli samobójcze, gwałtowne wspomnienia traumatycznego wydarzenia, koszmary senne, halucynacje i flashbacki. Osoby borykające się z PTSD unikają zwykle sytuacji, które kojarzą się im ze skrajnie stresującym wydarzeniem, które wywołało zaburzenie stresowe pourazowe. By poradzić sobie z dyskomfortem mogą także nadużywać alkoholu, środków przeciwbólowych lub narkotyków. Specjaliści dostrzegli kilka czynników predysponujących do wystąpienia PTSD. To między innymi dorastanie w rodzinie dysfunkcyjnej i doświadczenie traumy w dzieciństwie, poczucie braku kontroli oraz genetyczna podatność na zaburzenia psychiczne i cechy zaburzeń osobowości typu paranoicznego, antyspołecznego czy borderline, a także stresogenne zmiany życiowe. Nie bez znaczenia jest brak wsparcia ze strony bliskich lub środowiska rówieśniczego, jak również zażywanie nadmiernych ilości alkoholu oraz środków psychoaktywnych. W przypadku podejrzenia zespołu stresu pourazowego należy skontaktować się ze specjalistą, najlepiej z psychoterapeutą lub psychiatrą. Aby ustalić, czy niepokojące objawy wskazują na PTSD, można wykonać test na zespół stresu pourazowego. Trzeba jednak pamiętać, że to jedynie wskazówka – nie zastąpi profesjonalnej diagnozy i pomocy. Rozpoznawaniem zespołu stresu pourazowego zajmują się lekarze psychiatrzy. W celu postawienia diagnozy niezbędne jest zebranie szczegółowego wywiadu oraz przeprowadzenie badania stanu psychicznego pacjenta. Wśród kryteriów diagnostycznych PTSD kluczowe jest powiazanie pojawienia się objawów z konkretnym, traumatycznym wydarzeniem. Leczenie PTSD, w zależności objawów, ich nasilenia i uporczywości, obejmuje psychoterapię oraz farmakoterapię. Metodami pierwszego wyboru są psychoterapie skoncentrowane na traumie (ang. trauma-focused psychotherapies), dopiero w dalszej kolejności leki. Lekami stosowanymi w PTSD są substancje z grupy SSRI (selektywne inhibitory zwrotnego wychwytu serotoniny), które pomagają poradzić sobie zarówno z depresją, jak i lękiem. Bardzo ważnym elementem w procesie zdrowienia jest także wsparcie osób bliskich. Choć terapia jest często trudna i długotrwała, warto ją podjąć. Bywa, że nieleczony zespół stresu pourazowego nie tylko powoduje powracanie wspomnień z traumatycznych zdarzeń, które z kolei wywołują cierpienie, lęk lub smutek, co przekłada się na jakość codziennego funkcjonowania, ale i skutkuje trwałą zmianą osobowości. Celem leczenia zespołu stresu pourazowego jest zatem poprawa samopoczucia i społecznego funkcjonowania pacjenta, a także zapobieganie przekształcenia się istniejącego zaburzenia w trwałe zmiany osobowości.
Dalsze badania w tym zakresie, doprowadziły do rozwoju tej koncepcji. Zaczęto używać zamiennie nazwy Złożony Zespół Stresu Pourazowego (Complex PTSD) i zaburzenia po ekstremalnym stresie nie wyspecyfikowanym w innym miejscu (DESNOS, Disorders of Extreme Stress Not Otherwise Specified).
Co to jest PTSD (zespołu stresu pourazowego)PTSD (ang. post traumatic stress disorder), czyli zespół stresu pourazowego, zaliczamy do grupy zaburzeń lękowych. Rozwija się u osób narażonych na działanie stresora traumatycznego, którym może być sytuacja bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia, śmierć bliskiej osoby lub bycie świadkiem wypadku czy innej sytuacji zagrażającej życiu nawet obcej nam osoby. Wbrew obiegowej opinii, związanej z tym, ze początkowo diagnozowano go głównie u mężczyzn - żołnierzy, może wystąpić u wszystkich ludzi. Syndrom pourazowy występował bardzo często wśród żołnierzy walczących na froncie, nazywano go „szokiem pociskowym”, „zespołem żołnierskiego serca”. Obserwacja weteranów wojny w Wietnamie doprowadziła w 1980 do opracowania kryteriów jest bardzo „sprawiedliwym” zaburzeniem, może wystąpić u każdego, bez względu na płeć, narodowość, wykształcenie. Szacuje się, że u 1 na 11 osób zostanie zdiagnozowany stres pourazowy w ciągu całego życia. Obecnie wiadomo już, że kobiety są dwukrotnie bardziej narażone niż mężczyźni. Czynnikiem predysponującym, aczkolwiek niekonieczny, są cechy osobowościowe (osobowość anankastyczna i borderline), uzależnienie od substancji psychoaktywnych lub wcześniejsze występowanie zaburzeń są także osoby, które słyszą lub widzą traumatyczne wydarzenia, czyli np. przyjeżdżają na miejsce zdarzenia jak osoby pracujące jako strażacy, ratownicy medyczni, psychologowie. Wyklucza się diagnozowanie PTSD u osób, które oglądają miejsce zdarzenia w mediach społecznościowych czy TV, poza tymi osobami, które zawodowo zajmują się oglądaniem miejsc zdarzeń lub słuchają opisów zdarzeń, np. osoby przyjmujące zgłoszenia telefoniczne od ofiar również nową jednostkę chorobową o nazwie złożony zespół stresu pourazowego (c PTSD). Powiązany jest on z przeżywaniem chronicznego stresu w u dzieciO stresie pourazowym u dzieci mówimy, gdy dziecko doświadcza lub jest świadkiem zdarzeń zagrażających jego życiu i zdrowiu lub najbliższych mu osób, jak np. rodzice i rodzeństwo bądź zdarzeń, które dziecko odbiera jako zagrażające życiu i zdrowiu. Zdarzenie to jest dla dziecka tak trudne, że nie umie ono emocjonalnie sobie z nim poradzić, co uruchamia intensywne reakcje fizyczne i psychiczne, które mogą przerażać w równym stopniu, co samo zdarzenie traumatyczne. Należą do nich: przytłaczające poczucie przerażenia i bezsilności, nagły wzrost tętna, drżenie ciała, zawroty głowy, utrata kontroli nad zwieraczami, nadmierna czujność, wzburzenie bądź smutek. Dziecko może zacząć zachowywać się w sposób zdezorganizowany, nieprzewidywalny, często niezrozumiały dla otoczenia. W odróżnieniu od dorosłych, którzy unikają sytuacji skojarzonych z traumą, dzieci mogą w sposób uporczywy powtarzać odgrywanie tragicznego zdarzenia przez zabawę, historie lub PTSDDo najczęściej występujących objawów należą:izolowanie się od otoczenia,nadmierne, nieadekwatne reakcje na bodźce, np. wybuchy gniewuponowne przeżywanie (flashbacks): niezwykle żywe i intensywne wspomnienia dotyczące przebiegu traumatycznego zdarzenia, które pojawiają się niezależnie od woli,koszmary senne związane z traumatyczną sytuacją,anhedonia: niezdolność do odczuwania przyjemności,unikanie sytuacji mogących budzić wspomnienia związane z sytuacją, która spowodowała traumę,myśli samobójcze,zaburzenia snu,kołatanie serca,bóle głowy,przyspieszony oddech,brak zespołu stresu pourazowegoPTSD może rozwinąć się po doświadczeniu wszelkich sytuacji, w których wydawało nam się, że zaraz umrzemy czyli stanu zagrożenia życia własnego lub kogoś innego, może to być wypadek samochodowy, katastrofa lotnicza, napaść lub przemoc fizyczna, seksualna albo emocjonalna, może pojawić się także u ofiar porwania lub tortur, u osób, które były ofiarami klęski żywiołowej. Także procedury medyczne, u wielu kobiet poród jest traumatycznych zdarzeniem, które powoduje rozwinięcie się stresu pourazowego. Nie u każdego, kto doświadczył bądź był świadkiem takiego wydarzenia rozwinie się zaburzenie. Szacuje się, ze stanie się tak u 10-20 proc. osób narażonych na traumatyczne PSTD u dzieciPrzykładowe traumatyzujące zdarzenia mogące być przyczyną rozwijania się PTSD u dzieci są takie same jak u dorosłych, czyli związane z doświadczaniem przemocy psychicznej bądź fizycznej, wypadkami, śmiercią najbliższych. Dodatkowo u dzieci czynnikiem mogącym wpływać na rozwój zaburzenia jest porzucenie przez rodzica, utrata zaufania dziecka do opiekuna, konieczność poddania się bolesnym badaniom lekarskim oraz interwencjom medycznym, rozłąka z opiekunem, np. na czas pobytu w szpitalu lub pozostawanie dziecka w pieczy zastępczej. U starszych dzieci bycie ofiarą przemocy w zespołu stresu pourazowegoDiagnozowaniem zajmują się psychologowie w tym psychotraumatolodzy lub lekarze psychiatrzy. W diagnostyce wykorzystuje się ustrukturyzowane wywiady, skale i kwestionariusze, Kwestionariusz PTSD Salomona, wywiad PTSD Goldsteina, kwestionariusz Carda i kwestionariusz Foy .Zgodnie z kryteriami ICD-11 PTSD może rozwinąć się po ekspozycji na ekstremalnie zagrażające lub przerażające zdarzenie lub serię zdarzeń. Symptomy utrzymują się co najmniej kilka tygodni i powodują poważne zaburzenie w osobistym, rodzinnym, zawodowym, społecznym, edukacyjnym lub innych obszarach funkcjonowania. Ponadto obserwowane są objawy z trzech podstawowych grup związanych z: ponownym przeżywaniem zdarzeń traumatycznych (np. flashbacki), unikaniem myśli i wspomnień o zdarzeniu i chronicznego zauważania zwiększonego aktualnego zagrożenia (nadmierna czujność).Leczenie PTSDWyzdrowienie to stopniowy, ciągły proces. Ile trwa terapia PTSD? Trudno jest określić całkowity czas procesu zdrowienia, jest to bardzo indywidualne. Podkreśla się znaczenie psychoterapii, szczególnie tej w nurcie poznawczo-behawioralnym, choć to także indywidualna dobre rezultaty, choć uznawaną za kontrowersyjną jest metoda przedłużonej ekspozycji, która polega na bardzo szczegółowym, wielokrotnym i mocnym (bo używa się czasu teraźniejszego) opowiadaniu najgorszych przeżyć i dokładnego przebiegu wydarzenia traumatycznego. Obecnie za jedną z najskuteczniejszą formę terapii uznaje się desensytyzację za pomocą ruchów gałek ocznych czyli EMDR. Zalecana jest także psychoedukacja rodzinna, pomaga ona osobom bliskim zrozumieć, przez co pacjent przechodzi, jak reagować i co może wspomóc proces zdrowienia. Czy są leki na PTSD?Leczenie farmakologiczne wprowadzane jest często na początku, gdy objawy związane z np. bezsennością są zbyt silne. Do leków, które mogą okazać się przydatne zaliczamy przeciwdepresyjne, przeciwlękowe i stabilizujące nastrój. Nie ma leków na systematyczną i dobraną do potrzeb psychoterapią ważne niezwykle istotne jest to, aby osoba doświadczająca traumy, pozostawała kontakcie z ludźmi. Izolowanie się od otoczenia może doprowadzi do pogłębienia się objawów dlatego towarzystwo i wsparcie innych jest niezbędne dla powrotu do zdrowia. Zalecane jest np. zostanie wolontariuszem, co pozwoli odzyskać poczucie kontroli i pokonać poczucie bezradności. Wskazane jest dołączenie do grupy wsparcia PTSD. Podkreśla się także wagę aktywności fizycznej, w tym jogi i relaksacji, jako formy wspierającej rozmawiać z osobą, która ma PTSDRozmawiając z osobą, która doświadczyła traumy, bądźmy uważni i wspierający. Bardzo trudno dobrać odpowiednie słowa w rozmowie z osobą z tym zaburzeniem, często sami możemy odczuwać przeciążenie, smutek. Czasami wystarczy obecność, życzliwość i bliskość i gotowość do nieosądzającego wysłuchania. Kilka wskazówek, które mogą być pomocne:Nie nadużywajmy słowa należy bagatelizować zdarzenia ani używać argumentów, typu że „niejedną osobę to spotkało, że przecież żyje, że takie jest życie”.Nie mówmy, że „wszystko będzie dobrze”.Warto pamiętać, ze osobom z PTSD często towarzyszy poczucie winy, dlatego należy powstrzymywać się od osądów typy: „mogłeś po kogoś zadzwonić, głośniej krzyczeć, po co go prowokowałaś”.Nie należy namawiać do mówienia o traumatycznym przeżyciu. Jeśli osoba nie chce o tym mówić, nie wolno nalegać, wypytywać. gdy chce mówić o zdarzeniu – trzeba wysłuchać jej ze zrozumieniem, bez okazywać wsparcie, ciepło i zrozumienie, ofiarować pomoc. Można proponować wspólne spędzanie czasu, aktywność do psychoterapii i szukania profesjonalnej filmy:„Manchester by the sea”„Róża”„53 wojny”„W ułamku sekundy”Polecane książki:„Miłość z kamienia. Życie z korespondentem wojennym” Grażyna Jagielska„Nie zaczęło się od ciebie” Mark Wolynn„Strach ucieleśniony. Mózg, umysł i ciało w terapii traumy” Van Der Kolk BesselPowiązane tematy:Jak rozmawiać z dzieckiem o wojnie?Rozdwojenie jaźni (osobowość wieloraka): przyczyny, objawy i leczenie
Zespół stresu pourazowego (PTSD) jest zaburzeniem lękowym, którego objawy obejmują retrospekcje, niepokojące sny i koszmary senne, gniew i depresję. Przeczytaj o testach PTSD, lekach i leczeniu.
W ciągu jednego roku aż 27% dorosłych Europejczyków doświadcza przejawów złego stanu psychicznego. U znacznej części z nich może rozwijać się choroba psychiczna wymagająca specjalistycznej opieki medycznej. Z danych projektu EZOP, finansowanego z Narodowego Programu Zdrowia wynika, że u około 10% osób stwierdza się występowanie zaburzeń nerwicowych, w tym związanych ze specyficzną reakcją psychologiczną, do której zalicza się stresowe zaburzenie Stresu Pourazowego, zwany w skrócie PTSD (ang. Post Traumatic Stress Disorder) to wynik urazu psychicznego i konsekwencja reakcji na silny stres. Jedną z wielu możliwości leczenia zaburzenia jest wsparcie terapeutyczne i farmakologiczne Pacjenta. Pomoc doświadczonych specjalistów z zakresu psychologii i psychiatrii oferuje Mind Health – Centrum Zdrowia jest PTSD, jakie są przyczyny i objawy zaburzenia oraz na czym polega rola psychiatry i psychoterapeuty w terapii choroby? Przeczytaj artykuł przygotowany przez naszych treści:Czym jest PTSD?Przyczyny zespołu stresu pourazowegoStres pourazowy – statystykiZespół stresu pourazowego – czynniki ryzykaObjawy PTSDNa czym polega diagnoza zespołu stresu pourazowego? PTSD – test diagnostycznyLeczenie PTSDIle trwa terapia zespołu stresu pourazowego?Czy PTSD można wyleczyć?Czym jest PTSD?Zespół Stresu Pourazowego, w najnowszej Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, jest przypisywany do grupy zaburzeń szczególnie związanych ze stresem z kodami:6B40 – Zespół stresu pourazowego PTSD;6B41 – Złożony zespół stresu jest formą reakcji na wydarzenie o mocnym wydźwięku psychicznym, związanym ze stresem lub traumatycznym zdarzeniem. Nadmiar negatywnych bodźców lub seria wydarzeń ze znaczną ilością silnych stresorów sprawia, że u chorego pojawia się silne zaburzenie z kryteriami diagnostycznymi, ekstremalny stres i reakcja na niego, muszą następstwem traumatycznego wydarzenia (występuje więc po pewnym czasie od ekspozycji na czynnik stresogenny).Z definicji, zespół stresu pourazowego jest specyficzną reakcją psychologiczną na wysoce stresujące wydarzenie, związane np. z realnym zagrożeniem utraty zdrowia lub życia. Jednak do czynników wywołujących PTSD zalicza się również wydarzenia z „normalnego” zakresu doświadczeń życiowych, choć trudnych i bolesnych (np. rozwód, śmierć bliskiej osoby, żałoba, problemy finansowe).Osoby, u których rozpoznaje się zaburzenie (nawet pomimo dotychczasowego, dobrego zdrowia psychicznego), borykają się z zaburzeniami snu, koszmarami, silnym lękiem i psychiczny wywołany silnym stresem, nie u każdej osoby wywoła objawy PTSD. Jednak do odpowiedniego różnicowania zaburzenia, doświadczenie określonego stresora jest konieczne, by móc zdiagnozować PTSDPierwsze wzmianki o istnieniu silnej korelacji między traumatycznymi wydarzeniami a ich wpływem na zdrowie psychiczne, pochodzą już z okresu przed naszą erą. Opisy traumy związanej z działaniami wojennymi, można odnaleźć w wielu dziełach opisujących dzieje cywilizacji starożytnego Rzymu, Grecji czy wieku XX, stopniowe wprowadzenie określonej jednostki chorobowej do użycia w medycznej nomenklaturze, poprzedziło liczne kontrowersje w stosunku do definicji PTSD. Część specjalistów uważała, że zetknięcie się z nadzwyczaj stresującym wydarzeniem czy doświadczenie traumatycznej sytuacji, wiąże się z oczywistym cierpieniem, więc nie ma potrzeby nadawania temu dodatkowego wymiaru objawów latach 70-tych XX wieku naukowcy zajęli się badaniem wpływu stresu pourazowego na zdrowie psychiczne. Oceniano wówczas przeżycia wojenne zarówno u osób uczestniczących w wojnie w Wietnamie, jak i u ofiar holocaustu. Badania rozszerzono i w ten sposób oceniano wpływ stresu wywołanego np. uczestnictwem w wypadku drogowym, napadem czy zespołu stresu pourazowegoWydarzenia, które mogą przyczynić się do rozwoju zaburzenia zwanego PTSD to ofiarą:poważnego wypadku samochodowego lub innych;klęski żywiołowej;gwałtu;napaści;przemocy seksualnej;przemocy fizycznej (w tym w dzieciństwie);krańcowego zaniedbania przez rodziców/opiekunów;tortur;przymusowego przesiedlenia;uwięzienie;bycie zakładnikiem;bycie świadkiem traumatycznego wydarzenia;nagła śmierć kogoś pourazowy – statystykiWyniki badania w projekcie EZOP pokazały, że na stwierdzonych 16% przypadków zaburzeń nerwicowych i pokrewnych, ponad 2% z nich było diagnozowanych jako źródeł literaturowych rozpowszechnienie zaburzenia pourazowego jest zależne od kraju, w którym badanie zachorowalności jest realizowane. Szacuje się, że PTSD może występować u 1% populacji danego regionu, jak i osiągać wynik 18%. W Polce odnotowuje się zespół stresu pourazowego u ponad 10% kolei inne badania udowodniły związek między występowaniem u Pacjenta innych zaburzeń natury psychicznej w przeszłości, a wyższym prawdopodobieństwem wystąpienia PTSD w przyszłości w przypadku narażenia się na sytuacje o wysokim poziomie stresu (traumy).Badanie „Symptoms of Depression, Anxiety, Post-Traumatic Stress Disorder, and Suicidal Ideation Among State, Tribal, Local, and Territorial Public Health Workers During the COVID-19 Pandemic” zrealizowane w Stanach Zjednoczonych w roku 2021, w którym wzięło udział 26 174 respondentów, wykazało, że u ponad 36% z nich stwierdzono objawy zespołu stresu stresu pourazowego – czynniki ryzykaZespół stresu pourazowego może rozwinąć się w odpowiedzi na wyjątkowo groźne wydarzenie, jak również w wyniku długofalowej ekspozycji na obciążające psychikę sytuacje. Osoby z PTSD należy leczyć tak jak w przypadku innych, powszechnie występujących zaburzeń się zwiększone prawdopodobieństwo ryzyka wystąpienia PTSD u osób:u których w przeszłości wystąpiło inne zaburzenie natury psychicznej, w tym:zaburzenia lękowe;lęk paniczny;choroba afektywna (np. nawracające stany depresyjne);depresja;dystymia;o określonych cechach osobowości (temperamencie), u których uraz może przyczynić się do rozwoju zaburzenia, w tym: introwersja, niższe poczucie własnej wartości;predyspozycje genetyczne;obecność wcześniejszej traumatyzacji (np. w przypadku żołnierzy):zetknięcie się z osobami rannymi;bycie świadkiem czyjejś śmierci, śmiertelnego wypadku komunikacyjnego;doświadczenie silnego uczucia bezradności, strachu;nasilenie intensywności traumy:im wyższe ryzyko narażenia się na traumatyczne przeżycia, tym wyższe ryzyko pojawienia się PTSD;predyspozycje środowiskowe:dysfunkcja w systemie rodzinnym;doświadczenie przemocy domowej;traumy z dzieciństwa;brak odpowiedniego systemu wsparcia;brak odpowiedniego wsparcia społecznego po wydarzeniu lub niewielkie wsparcie ze strony otoczenia;ubóstwo rodziców;płeć:kobiety chorują częściej niż mężczyźni;w przypadku kobiet w średnim wieku, prawdopodobieństwo, że rozwinie się PTSD, jest dwa razy większe niż u mężczyzn;wiek:obserwuje się zwiększone prawdopodobieństwo wystąpienia choroby u adolescentów;Objawy PTSDSyndrom PTSD może powodować wiele objawów psychicznych i fizycznych. Osoby doświadczające stresu pourazowego doświadczają przerażających myśli;retrospekcji:ciągłe przeżywanie traumy;towarzyszące im objawy somatyczne tj. nadmierne pocenie, przyspieszony oddech, szybsze bicie serca (kołatanie);koszmarów sennych;emocjonalnego odrętwienia;silnego poczucia winy;depresji;ciągłego zamartwiania się;utraty emocje towarzyszące zespołowi stresu pourazowego sprawiają, że codzienne funkcjonowanie staje się kłopotliwe. Osoby zmagające się z PTSD unikają miejsc, wydarzeń, a nawet przedmiotów przypominających im o cierpieniu. Zetknięcie z „unikanym” sprawia, że wywołane zostają przeszłe doświadczenia związane z symptomów PTSD zalicza się ciągłe odczuwanie napięcia i podenerwowania. Tym, co wyróżnia ASD (ciężką reakcję na stres) od zespołu stresu pourazowego, jest fakt, że w przypadku tego drugiego objawy utrzymują się dłużej niż kilka wywołuje u chorych trudności z koncentracją, uwagą, zaburzenia w sposobie odżywiania i snu. Niektóre osoby z PTSD nie wykazują żadnych objawów przez długi czas od traumatycznego wydarzenia, zatem choroba może pojawić się znacznie później niż czynnik stresu pourazowego:ponowne (wielokrotne) przeżywanie nadmiernie obciążającego psychicznie (traumatycznego) wydarzenia z przeszłości;opóźniona lub przedłużona reakcja na wydarzenie traumatyczne (krótko lub długotrwałe) o charakterze zagrażającym, wywołującym ciężkie przeżycia (nie tylko u osób z PTSD);doświadczanie przykrych, „żywych” obrazów wydarzenia, natrętnych wspomnień, retrospekcji, koszmarów sennych;zmysłowe, emocjonalne i fizyczne doznania związane z traumą;unikanie myśli i wspomnień o wydarzeniu, a także unikanie działań, sytuacji, przedmiotów lub osób przypominających zdarzenie;nadmierna czujność;wzmożona reakcja zaskoczenia na bodźce (osoby z PTSD łatwo wystraszyć);doświadczanie odczucia odrętwienia, emocjonalnego przytępienia, odizolowania od innychnadmierne pobudzenie wegetatywne z nadmierną czujnością i wzmożoną reaktywnością na bodźce;zaburzenia snu, bezsenność;lęk;depresja;wyobcowanie;anhedonia;myśli czym polega diagnoza zespołu stresu pourazowego?Specjaliści w zakresie psychologii i psychiatrii mają doświadczenie, wiedzę oraz umiejętności niezbędne w diagnostyce różnicowej zespołu stresu pourazowego. Prawidłowa ocena objawów stresu pourazowego oraz ogólnego stanu zdrowia Pacjenta pozwala odpowiednio dobrać ścieżkę leczenia w tym najodpowiedniejszych narzędzi diagnozowaniu PTSD specjaliści posługują się opisem klinicznym i wskazówkami diagnostycznymi zaburzenia, a także badawczymi kryteriami diagnostycznymi (niezbędnymi warunkami rozpoznania zespołu stresu pourazowego).Diagnoza zespołu stresu pourazowego polega na weryfikacji kryteriów objawowych, w tym:kryterium podstawowe dotyczące stresora i skali jego nasilenia, w związku z tym:osoba doświadczyła, była świadkiem lub została skonfrontowana ze zdarzeniem niosącym śmierć, zagrożenie życia, względnie poważne zranienie fizyczne, lub naruszenie fizycznej integralności siebie lub innych;reakcja osoby doświadczającej silnych emocji, obejmowała intensywny strach, bezsilność lub przerażenie;Ponadto, Pacjenci z PTSD doświadczają innych, kategoryzowanych w skali rozpoznawczej stresu pourazowago objawów, które muszą zostać zweryfikowane przez specjalistę - psychiatrę lub psychologa:uporczywe przypominanie lub „odżywanie” stresora w tym:przeżywanie natrętnych reminiscencji (przebłysków), żywych wspomnień, nawracających snów;doświadczenie dystresu przy ekspozycji na okoliczności przypominające lub związane ze stresorem;postawa unikania okoliczności przypominających lub powiązanych ze stresorem (jednocześnie związane z brakiem takiego zachowania przed jego działaniem);wystąpienie jednego z wymienionych poniżej kryteriów:niemożność przypomnienia sobie, częściowo lub całkowicie, okresu ekspozycji na stresor;epizody podwyższonej wrażliwości psychologicznej i pobudzenia niewystępujące przed urazem, trudności w zasypianiu, przedwczesne budzenie się, drażliwość, wybuchy agresji i gniewu, trudności w koncentracji, nadmierna czujność, wyolbrzymiona reakcja na – test diagnostycznyJednym z narzędzi najczęściej stosowanych do pomiaru reakcji na stres pourazowy, jest 6-punktowa Skala Wpływu Zdarzeń IES-6 (ang. Impact of Event Scale-Revised). Test obejmuje 3 grupy objawów PTSD uchwyconych w 22 częściach. Dzięki IES-6 możliwy jest pomiar stresu i lęku wywołanych wydarzeniami traumatycznymi w ciągu minionych 7 dni od wystąpienia poddawana badaniu na każde z zadanych pytań odpowiada, zaznaczając jedną z pięciu najbliższych prawdzie odpowiedzi (zaznaczając: „w ogóle”, „trochę”, „umiarkowanie”, „często” lub „bardzo często”) dotyczących zachowań, uczuć i myśli związanych z wydarzeniem urazowym:Zestaw pytań IES-6 różnicujących zaburzenie pourazowe zespołu PTSD:W ciągu ostatniego tygodnia każde przypomnienie sobie o tamtym wydarzeniu przywoływało uczucia z tym ciągu ostatniego tygodnia miałem kłopoty ze ciągu ostatniego tygodnia różne rzeczy lub wydarzenia przypominały traumatyczne ciągu ostatniego tygodnia czułem się zirytowany i ciągu ostatniego tygodnia unikałem denerwowania się, kiedy o tym myślałem lub mi o tym ciągu ostatniego tygodnia myślałem o tym, chociaż nie miałem ciągu ostatniego tygodnia czułem, jakby to się nie wydarzyło lub nie było ciągu ostatniego tygodnia trzymałem się z dala od rzeczy lub sytuacji, które mi przypominały o tamtym ciągu ostatniego tygodnia przychodziły mi na myśl urywki lub sceny z tamtego ciągu ostatniego tygodnia byłem niespokojny i łatwo mnie było ciągu ostatniego tygodnia starałem się nie myśleć o tamtym ciągu ostatniego tygodnia zdawałem sobie sprawę, że wciąż mam wiele uczuć związanych z tamtym wydarzeniem, ale nie radziłem sobie z ciągu ostatniego tygodnia moje uczucia związane z tamtym wydarzeniem były trochę ciągu ostatniego tygodnia zachowywałem się lub czułem, jakbym znowu tam ciągu ostatniego tygodnia miałem problemy z ciągu ostatniego tygodnia przychodziły fale silnych uczuć związanych z tamtym ciągu ostatniego tygodnia próbowałem usunąć wspomnienia z tamtego wydarzenia z ciągu ostatniego tygodnia miałem problem ze skoncentrowaniem ciągu ostatniego tygodnia przypomnienie sobie o tamtym wydarzeniu powodowało, że odczuwałem reakcje fizyczne, takie jak pocenie się, trudności w oddychaniu, nudności lub kołatanie ciągu ostatniego tygodnia miałem koszmary o tamtym ciągu ostatniego tygodnia byłem bardzo ciągu ostatniego tygodnia starałem się o tym nie rozmawiać. [1]Leczenie PTSDObjawy eksponowane w zaburzeniu PTSD w wyniku relacji na silny bodziec stresogenny, mogą wystąpić u każdego. Traumatyczne wydarzenie niesie za sobą pokłady wielu silnych emocji, dlatego uznaje się część z tych symptomów za takie, które mieszczą się w granicach „normy”.Mimo tego, że objawy silnego stresu pourazowego mogą minąć z czasem, nie wolno ich lekceważyć. Zwłaszcza w przypadku dużego prawdopodobieństwa pojawienia się powikłań i trwałych zmian osobowości. Leczenie PTSD jest możliwe i skuteczne. W leczeniu zespołu stresu pourazowego wyróżnia się metody psychoterapeutyczne oraz psychoterapii w leczeniu PTSDLeczenie terapeutyczne Pacjentów ze zdiagnozowanym zespołem stresu pourazowego, odbywa się poprzez takie formy jak:terapia kognitywno-behawioralna (terapia poznawczo-behawioralna);psychoterapia dynamiczna;desensytyzacja;terapia EMDR (terapia odwrażliwiania i przetwarzania za pomocą ruchu gałek ocznych; ang. Eye Movement Desensitization and Reprocessing);redukowanie intensywności reakcji lękowych wywołujących zespoły objawowe zaburzenia pourazowego;terapia ekspozycyjna:elementy redukowania lęku w procesie przywoływania stresogennych bodźców (doświadczeń traumatycznych);terapia przedłużonej ekspozycji jest praktykowana w USA przez Departament ds. Weteranów;grupy samopomocowe – terapia radzenia sobie z lękiem u osób ze zdiagnozowanym zespołem stresu pourazowego obejmuje:trening oswajania stresu;treningi relaksacji;warsztaty pozytywnego myślenia;trening asertywności;sposoby blokowania myśli;terapię zabawą;psychoedukację;wzmacniane własnej autonomii;odbudowywanie zaufania;uznanie traumatycznych doświadczeń;Farmakoterapia w zespole stresu pourazowegoNajlepsze rezultaty w leczeniu osób z PTSD – zwłaszcza w ostrej i przewlekłej formie choroby – odnotowuje się w przypadku stosowania jednoczesnej psychoterapii i farmakoterapii. W leczeniu PTSD stosuje się leki:przeciwdepresyjne z grupy SSRI (ang. selective serotonin reuptake inhibitors; inhibitory zwrotne wychwytu serotoniny):obserwuje się korzystne działanie u 70% leczonych na PTSD osób;SNRI (ang. serotonin-norepinephrine reuptake inhibitor; selektywne inhibitory wychwytu noradrenaliny i serotoniny);przeciwdepresyjne, w tym:tianeptyna;wenlafaksyna;trójcykliczne leki przeciwdepresyjne, TLPD;anksjolityczne:buspiron (tylko przy objawach GAD; ang. general anxiety disorder; lęku uogólnionego);normotymiczne:karbamazepina;nootropowe;przeciwlękowe:benzodiazepiny;β-blokery:substancje blokujące receptory adrenergiczne;nasenne: trwa terapia zespołu stresu pourazowego?Czas trwania terapii zespołu stresu pourazowego zależy od kilku czynników, w tym od ogólnej oceny stanu zdrowia Pacjenta, nasilenia objawów choroby oraz całego procesu leczenia, wybranych metod i technik PTSD:ostry PTSD – leczenie trwa powyżej 3 miesięcy;przewlekły PTSD - leczenie trwa powyżej 6 trwania farmakoterapii:ostry PTSD – od 6 miesięcy do 1 roku;przewlekły PTSD – od 1 roku do 2 PTSD można wyleczyć?Leczenie zespołu stresu pourazowego ma pomóc Pacjentowi wrócić do normalnego życia i funkcjonowania. Zarówno psychoterapia jak i farmakoterapia zapobiegają powstawaniu trwałych zmian w psychice chorego (w tym zaburzeń osobowości).Po wdrożeniu właściwej formy psychoterapii przez doświadczonego terapeutę, większość osób z PTSD doświadcza poprawy zdrowia psychicznego. O tym, że Pacjent dochodzi do pełni zdrowia świadczy przede wszystkim ustąpienie objawów, zachowań i myśli związanych z urazem.[1] w Praktyce Ogólnolekarskiej 2002, tom 2, nr 1: Psychiatryczna diagnoza zespołów pourazowych — klinika, orzecznictwo; Janusz Heitzman Zakład Patologii Społecznej Katedry Psychiatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie; Via Medica; ISSN 1643–0956;Psychiatria 2007, tom 4, nr 3: Zespół stresu pourazowego — rozumienie i leczenie; Aleksandra Cebella, Izabela Łucka Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku; 2007 Via Medica; ISSN 1732–9841;Neuropsychiatria i Neuropsychologia 2008; 3, 2: 80-84: Rozpoznawanie zespołu stresu pourazowego; Małgorzata Dąbkowska Katedra i Klinika Psychiatrii, Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu; str. 8-84;
Translations in context of "stresu pourazowego" in Polish-English from Reverso Context: zespół stresu pourazowego, zespołu stresu pourazowego
Zespół stresu pourazowego (PTSD) to zaburzenie psychiczne wynikające z doświadczenia traumatycznego przeżycia, takiego jak poważny wypadek, wojna, gwałt, klęska żywiołowa czy brutalna napaść osobista. Jak objawia się PTSD u dzieci i dorosłych? Jak dokonuje się rozpoznania? Czy można wyleczyć PTSD? Wyjaśniamy w artykule. Czym jest PTSD? Zespół stresu pourazowego to zaburzenie psychiczne wynikające z traumatycznego doświadczenia, które utrzymuje się po granicznym wydarzeniu (na granicy życia i śmierci). Takimi wydarzeniami mogą być: wypadek samochodowy, gwałt, napaść osobista, przeżycie klęski żywiołowej, nagła utrata dobytku, śmierć bliskiej osoby, wojna, poronienie, diagnoza choroby nowotworowej, traumatyczny poród. Ta lista mogłaby być jeszcze dłuższa, ponieważ PTSD może rozwinąć się praktycznie w każdej sytuacji, która jest dla nas traumatyczna oraz stanowi zagrożenie życia lub zagrożenie dla naszych potrzeb i wartości. Dawniej PTSD nazywano szokiem pociskowym lub zmęczeniem bojowym, jednak lata badań pokazały, że zespół stresu pourazowego dotyczy nie tylko weteranów wojennych, ale wszystkich, niezależnie od wieku, narodowości czy płci. Szacuje się, że na PTSD cierpi nawet 10% populacji ogólnej, przy czym częściej jest on diagnozowany u kobiet. W najnowszej Międzynarodowej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-11, zespół stresu pourazowego jest przypisywany do zaburzeń związanych ze stresem, posiadających kody: 6B40 (zespół stresu pourazowego PTSD) oraz 6B41 (złożony zespół stresu pourazowego, czyli „Complex PTSD” - w skrócie C-PTSD). Zespól stresu pourazowego, według literatury fachowej, stanowi formę reakcji organizmu na wydarzenie, które miało silny wydźwięk psychiczny oraz które było związane z doświadczeniem traumy lub stresu. Nadmiar negatywnych bodźców z dużą ilością bardzo silnych stresorów sprawia (lub seria negatywnych zdarzeń), że pojawiają się silne zaburzenia lękowe. U osób, u których zaburzenie jest rozpoznane, diagnozuje się często także inne problemy, np. zaburzenia snu, silne lęki, depresję. Historia PTSD Pierwsze doniesienia na temat związku między traumatycznymi wydarzeniami a zdrowiem psychicznym pochodzą z czasów przed naszą erą. Znajdziemy je w opisach traumy w wyniku działań wojennych np. w dziejach cywilizacji starożytnego Rzymu czy Egiptu. Jednakże przez lata stres pourazowy nie był specjalnie badany przez świat nauki i dopiero w latach 70. XX wieku podjęto się wnikliwego zbadania wpływu stresu pourazowego na zdrowie psychiczne. Oceniano wtenczas przeżycia wojenne u osób, które brały udział w wojnie w Wietnamie oraz u osób, które przeżyły Holocaust. Następnie naukowcy poczynili krok dalej i zaczęli badań wpływ stresu pourazowego u uczestników wypadków drogowych, napadów czy osób zgwałconych. Okazało się wówczas, że PTSD dotyczy nie tylko sytuacji związanych z wojną, ale i nam bliższych, które mogą spotkać każdego. Jakie są objawy PTSD? Zespół stresu pourazowego daje złożone objawy: obejmują one zarówno sferę psychiczną, jak i fizyczną, dlatego diagnoza stawiana jest na podstawie spełnienia przez pacjenta kilku kryteriów. Objawy psychiczne i fizyczne PTSD Objawy fizyczne PTSD: drażliwość, omdlenia, zaburzenia snu, problemy z koncentracją, problemy z zapamiętywaniem, nadmierna czujność, nadpobudliwość. Objawy psychiczne PTSD: unikanie wszystkiego, co mogłoby przypominać o traumatycznym przeżyciu (np. miejsc i osób), koszmary senne, ponowne doświadczanie przeżycia poprzez wspomnienia. Ponadto obecnie rozpoznanie PTSD bazuje na powiązaniu zaburzenia bezpośrednio z wydarzeniem (lub serią wydarzeń), które były groźne lub przerażające, przy jednoczesnym występowaniu objawów z trzech podstawowych kategorii: ponowne przeżywanie wydarzenia (w postaci wspomnień, retrospekcji, koszmarów sennych) z silnymi emocjami strachu, grozy lub odczuciami fizycznymi, unikanie myśli o wydarzeniu oraz sytuacji, które mogą o nim przypominać (bądź osób), poczucie zwiększonego aktualnego zagrożenia, nadmierna czujność, pobudliwość, zwiększona reakcja strachu na bodźce takie, jak hałas czy nagła zmiana oświetlenia. Aby mówić o PTSD, objawy te muszą występować przynajmniej kilka tygodni i zaburzać normalne funkcjonowanie w życiu społecznym, zawodowym i prywatnym. W przebiegu stresu pourazowego pacjent odczuwa smutek, strach, złość, zwłaszcza gdy przeżywa retrospekcję i ma koszmary senne. Konsekwencją tego jest izolowanie się i unikanie wielu sytuacji. Częstym objawem PTSD jest także pobudzenie układu wegetatywnego, co objawia się kołataniem serca, bólami głowy, mdłościami, przyspieszonym oddechem, podwyższonym ciśnieniem tętniczym, brakiem apetytu. Objawy zwykle pojawiają się w ciągu 6 miesięcy od traumatycznego wydarzenia. Rodzaje zespołu stresu pourazowego PTSD W literaturze fachowej wyróżnia się kilka podstawowych rodzajów PTSD: PTSD ostre - wówczas objawy trwają krócej niż 3 miesiące, PTSD przewlekłe – gdy objawy trwają 3 miesiące lub dłużej, PTSD z początkiem opóźnionym – gdy pierwsze objawy pojawiają się ok. 6 miesięcy po wydarzeniu, Complex PTSD (C-PTSD) – złożony zespół stresu pourazowego, który jest konsekwencją powtarzających się traum i wówczas obecnych jest więcej objawów wyrażanych w sposób bardziej dynamiczny. W przebiegu tego rodzaju PTSD jest większe ryzyko rozwoju innych zaburzeń, depresyjnych, lękowych czy nawet uzależnienia od substancji psychoaktywnych. PTSD u osób dorosłych Osoba dorosła, która doświadcza stresu pourazowego, odczuwa ciągłe napięcie i wzmożoną wrażliwość. Organizm próbuje bowiem przygotować się na kolejną traumę i z tego powodu występuje wzmożona uwaga nakierowana na szukanie sygnałów mogących świadczyć o zbliżającym się zagrożeniu. Efektem tego jest zachowanie unikające – osoba taka unika wszelkich bodźców, osób czy sytuacji, które mogą kojarzyć się jej z wydarzeniem traumatycznym. Jeśli choroba postępuje dalej, w wyniku poczucia ciągłego zagrożenia, pacjent ma upośledzoną koncentrację, staje się zobojętniony, wyobcowany, izoluje się od innych, jest nadmiernie drażliwy, rezygnuje z dotychczasowych zainteresowań, reaguje nieadekwatnie do sytuacji, często wybucha gniewem. Może także zmagać się z bezsennością, zaburzeniami odżywiania, depresją maniakalną i innymi zaburzeniami, takimi jak np. jedzenie obsesyjno-kompulsywne. Osoba z PTSD odczuwa ponadto chroniczne zmęczenie, bóle ciała, dolegliwości układu pokarmowego i oddechowego. Szczególnie uciążliwe mogą być bóle kręgosłupa, głowy, uczucie kłucia w klatce piersiowe, biegunki, wymioty. W skrajnych przypadkach dochodzi nawet do prób samobójczych. PTSD u dzieci PTSD u dzieci jest szczególnie niebezpieczny Objawy PTSD u dzieci przypominają objawy u osób dorosłych, ale mogą występować drobne różnice w ujawnianiu się zaburzeń. Najmłodsi mogą np. uporczywie powtarzać odgrywanie wydarzenia traumatycznego poprzez zabawę, rysunki czy opowiadanie historii. U dzieci PTSD objawia się także nadpobudliwością, drażliwością, częstymi wybuchami płaczu w nieoczekiwanych sytuacjach, nerwowością, problemami ze skupieniem i zapamiętywaniem, wybuchami gniewu bez powodu. Zespół PTSD u dzieci może prowadzić do wycofania społecznego, a nawet regresu rozwojowego i zaniku posiadanych już umiejętności. U starszych dzieci widoczna jest także obniżona samoocena, skłonność do sięgania po substancje psychoaktywne, podejmowanie ryzykownych działań, zachowania autodestrukcyjne. Innymi typowymi objawami PTSD u dzieci to: zaburzenia snu, bóle ciała (także narządów), zaburzenia odżywiania, nadmierny strach przed utratą rodziców. Jak rozpoznaje się PTSD? W rozpoznaniu PTSD obowiązują ścisłe kryteria – aby zdiagnozować zaburzenie, osoba musi spełnić poniższe warunki: być świadkiem traumatycznego wydarzenia (lub uczestnikiem), być świadkiem lub ofiarą wydarzeń, które zakończyły się poważnym urazem lub śmiercią, podczas wydarzenia osoba odczuwała intensywny lęk, przerażenie i bezsilność, doświadczenie jest przeżywane jako: natrętne wspomnienie powodujące cierpienie, obejmujące obrazy, myśli i silne emocje, nawracające sny na temat wydarzenia w postaci koszmarów sennych, działanie w taki sposób, jaki wydarzenie powodujące traumę powtarzało się (flashbacki, omamy, złudzenia), silny niepokój przy narażeniu na sygnały, które przypominają traumatyczne wydarzenie, psychologiczna reakcja na takie sygnały w postaci bezsilności, zamrożeniu, bezruchu lub przeciwnie – nasilonej aktywności, unikanie bodźców związanych z traumatycznym wydarzeniem: unikanie uczuć, myśli i rozmów o wydarzeniu, unikanie czynności, osób i miejsc, które kojarzą się z traumą, ograniczony zakres odczuwanych emocji, zmniejszenie zainteresowania aktywnościami, poczucie wyobcowania, brak oczekiwań dotyczących życia zawodowego, prywatnego, społecznego, nasilone pobudzenie: problemy z zasypianiem i przesypianiem całej nocy, zaburzenia pamięci i koncentracji wybuchy gniewu, drażliwość, nerwowość, nadmierna czujność, nieadekwatna reakcja na nagłe wydarzenie. W rozpoznaniu PTSD istotna jest także długość utrzymywania się objawów i musi wynosić ponad 1 miesiąc oraz powodować zaburzenie funkcjonowania w życiu prywatnym, zawodowym lub społecznym. Czy mam PTSD? Rozwiąż test W rozpoznaniu PTSD bardzo przydatny okazuje się pewien krótki test, który został opracowany w 1994 roku przez specjalistów z National Center for PTSD. Test obejmuje 17 pytań, które dotyczą uczuć i zachowań w ciągu ostatnich 4 tygodni. Na każde pytanie odpowiadamy w skali 5-stopniowej, gdzie 1 pkt oznacza „wcale”, 2 pkt – czasami, 3 pkt – umiarkowanie, 4 pkt – często, 5 pkt – bardzo często. Na koniec zliczamy punkty i uzyskana liczba punktów informuje nas o : braku lub nielicznych objawach PTSD – 17-29 pkt umiarkowanych objawach PTSD – 30-44 pkt licznych objawach PTSD – 45-85 pkt Pilnej konsultacji z psychiatrą wymagają osoby, które uzyskały wynik 30 pkt i więcej. A oto pytania testowe: Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś powtarzające się, niepokojące wspomnienia, myśli lub obrazy stresującego doświadczenia z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś powtarzające się, niepokojące sny o stresującym przeżyciu z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca zachowywałeś się lub czułeś, jakby stresujące doświadczenie działo się znowu (jakbyś to przeżywał na nowo)? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się bardzo zaniepokojony, kiedy coś przypomniało Ci o stresującym wydarzeniu z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś fizyczne reakcje (np. kołatanie serca, kłopoty z oddychaniem, lub pocenie się), gdy coś przypomniało Ci o stresującym wydarzeniu? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca unikałeś myślenia o stresującym doświadczeniu z przeszłości lub mówienia o nim albo unikałeś uczuć z nim związanych? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca unikałeś czynności lub sytuacji, ponieważ przypominają Ci o stresującym doświadczeniu z przeszłości? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś problem z przypomnieniem sobie ważnych szczegółów stresującego wydarzenia? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca traciłeś zainteresowanie rzeczami, które kiedyś sprawiały Ci radość? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się zdystansowany lub odcięty od innych ludzi? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się emocjonalnie odrętwiały lub nie byłeś w stanie okazywać ciepłych emocji bliskim? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś, że twoja przyszłość zostanie w jakiś sposób skrócona/ucięta? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś kłopoty z zaśnięciem lub spaniem? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się zirytowany lub miałeś wybuchy gniewu? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca miałeś trudności ze skoncentrowaniem się? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca byłeś bardzo czujny jakby coś się miało stać? Jak często w ciągu ostatniego miesiąca czułeś się nerwowy albo łatwo Cię było wystraszyć? Kto jest szczególnie narażony na PTSD? Jakie są czynniki ryzyka i przyczyny? Im bardziej ekstremalne jest traumatyczne wydarzenie i im dłużej trwa, tym ryzyko PTSD jest większe. Znaczenie ma również brak możliwości przygotowania się na stresujące wydarzenie, aby przygotować mechanizmy adaptacyjne. Ryzyko PTSD zwiększają także wcześniejsze traumatyczne wydarzenia, szczególnie te ze wczesnego dzieciństwa, a także przypadki PTSD w rodzinie, uzależnienie od narkotyków lub alkoholu, zaburzenia depresyjne, lękowe i inne zaburzenia psychiczne (także zaburzenia osobowości). Częściej obserwuje się ponadto PTSD u osób z chorobą afektywną i dystymią. Istnieje zwiększone ryzyko rozwoju PTSD u osób, które były świadkiem czyjejś śmierci, doświadczyły silnego uczucia strachu, pochodzą z rodziny dysfunkcyjnej, doświadczały przemocy domowej, nie posiadają wsparcia społecznego, pochodzą z ubogiej rodziny. Leczenie PTSD Leczenie PTSD to proces i niestety nie ma jednej techniki, która spowodowałaby nagłe wyleczenie zaburzenia. Trauma powoduje, że pacjent odczuwa bezsilność, dlatego początkowo terapeuci skupiają się przede wszystkim nad przywróceniem poczucia sprawczości i przejęciem kontroli nad własnym życiem. Jest to osiągane w ramach pracy w relacji wewnętrznej, jak i przez działania zewnętrzne (np. pomaganie innym). Pacjentom poleca się także korzystnie z technik relaksacyjnych w sytuacjach, gdy dochodzi do nagłego nasilenia emocji. Wskazany jest również wysiłek fizyczny, ponieważ pozwala on na skupienie uwagi na danej czynności i nasila wydzielanie endorfin oraz obniżane jest ogólne napięcie w ciele i umyśle. A jak konkretnie wygląda leczenie PTSD? Stosuje się metody fizyczne, psychoterapeutyczne i farmakologiczne. Według badań najskuteczniejsza jest terapia poznawczo-behawioralna, metoda EMDR, stosowanie środków przeciwdepresyjnych oraz wspomaganie leczenia terapią fizyczną. Metody psychoterapeutyczne leczenia PTSD Psychoterapia w leczeniu PTSD - rodzaje Leczenie terapeutyczne PTSD odbywa się poprzez: terapię poznawczo-behawioralną (kognitywno-behawioralną), psychoterapię dynamiczną, terapię ekspozycyjną, terapię EMDR, desensytyzację, redukowanie intensywności reakcji lękowych, które nasilają objawy PTSD, redukowanie lęku podczas przywoływania doświadczeń traumatycznych, terapię przedłużonej ekspozycji, terapię grupową. Psychoterapia nakierowana na poprawę radzenia sobie z lękiem u osób z PTSD obejmuje treningi oswajania stresu, treningi relaksacji, treningi pozytywnego myślenia, treningi asertywności, psychoedukację, wzmacnianie autonomii, metody blokowania myśli, przywracanie zaufania. Metody farmakologiczne leczenia PTSD Leki stosowane w leczeniu PTSD W przypadku przewlekłej lub ostrej postaci PTSD stosuje się wraz z psychoterapią farmakoterapię. Wykorzystuje się wówczas takie leki, jak: leki przeciwdepresyjne SSRI, leki przeciwdepresyjne SNRI, tianeptynę, wenlafaksynę, leki anksjolityczne, leki TLPD, leki normotymiczne, leki nootropowe, leki przeciwlękowe (np. benzodiazepiny), β-blokery, leki nasenne (np. zolpidem). Metody fizyczne leczenia PTSD Metody fizyczne leczenia PTSD Poza metodami farmakologicznymi i psychoterapeutycznymi, wskazana jest także terapia fizyczna jako uzupełnienie leczenia. Szczególnie polecana jest: terapia czaszkowo-krzyżowa, masaże, refleksologia, medytacje, fizjoterapia, terapia tai chi, akupunktura. Powyższe techniki pozwalają zapanować nad stresem, zmniejszyć napięcie mięśniowe i uczucie napięcia umysłowego (zlikwidować poczucie ciągłej gotowości). Czy psychoterapia poznawczo-behawioralna jest najlepsza w leczeniu PTSD? Według wielu opinii ekspertów psychoterapia poznawczo-behawioralna wydaje się być najlepszym rozwiązaniem, ponieważ PTSD jest wynikiem niedostatecznych mechanizmów adaptacyjnych. Terapia poznawczo-behawioralna z kolei poprawia radzenie sobie z trudnymi objawami oraz dzięki niej pacjent poznaje mechanizmy, które do nich prowadzą – a to bardzo dobry początek leczenia. Z drugiej jednak strony niektórzy wskazują na podejście psychodynamiczne oraz skupienie się na wymodelowaniu narzędzi, dzięki którym objawy nie wrócą, a ewentualne wydarzenia traumatyczne w przyszłości nie spowodują PTSD. Większość terapeutów specjalizujących się w psychodynamice, łączy przy tym kilka nurtów psychoterapii, także terapię poznawczo-behawioralną – warto więc zapytać o to wybranego psychoterapeutę. Z pewnością złożony zespół stresu pourazowego (C-PTSD) u osób wysoko wrażliwych wymaga zastosowania długoterminowej terapii psychodynamicznej. Należy także pamiętać, że podczas psychoterapii mogą pojawić się kolejne obszary, które będą wymagały pracy, a które mogą być także przyczyną rozwoju PTSD, trudności ze stawianiem granic czy problemy z poczuciem samooceny, własnej sprawczości i wartości – wówczas również terapia psychodynamiczna wydaje się być najrozsądniejszą opcją. Jak sobie pomóc, jeśli zdiagnozowano u mnie PTSD? PTSD jest zaburzeniem znacznie utrudniającym funkcjonowanie, jednak możemy nieco zmniejszyć ryzyko nasilenia objawów. Przede wszystkim dawkujmy kontakty z innymi zależnie od przestrzeni, jaką posiadamy. Unikajmy przebodźcowania, ale z drugiej strony nie powinno się odchodzić w stronę wyobcowania i izolacji, ponieważ te nasilają objawy PTSD i zwiększają ryzyko wystąpienia innych zaburzeń. Ważne jest utrzymywanie relacji z osobą, która będzie nas słuchać i nie oceniać, ani też szukać od razu rozwiązań. Powinna to być bliska osoba lub psychoterapeuta. Warto, aby poszerzać swoje pole odczuwania za pomocą ćwiczeń fizycznych, automasażu oraz technik relaksacyjnych. Dobre efekty przynosi tonowanie wokalne. Z drugiej strony, jeśli objawy się nasilają, poleca się sięgać po techniki przynoszące ulgę w konkretnych symptomach – np. głębokie oddychanie przy problemach z oddechem, fizjoterapię podczas bólu kręgosłupa, medytację i jogę podczas nadmiernego pobudzenia. Unikajmy alkoholu i sięgania po substancje psychoaktywne – te dają tylko krótkotrwałą ulgę i docelowo nasilają objawy i dodatkowo powodują rozwój wielu innych zaburzeń. O wiele lepiej jest umówić się na wizytę do psychoterapeuty. Pamiętajmy także o zdrowiu fizycznym i dbaniu o podstawowe potrzeby, takie jak zdrowa dieta (ograniczaj cukry, żywność smażoną i wysoko przetworzoną), wysypianie się, kontakt z bliskimi. Jak rozmawiać z osobą, która ma PTSD? Osoba z PTSD bardzo często czuje się samotna, bezsilna, ma obniżoną samoocenę i czuje się wręcz bezwartościowa. Nie powinniśmy zatem pozostawać obojętni, ale z drugiej strony nie pocieszajmy. Nie powinno się np. szukać argumentów, że przeżyliśmy coś podobnego i nic takiego się nie stało – to minie. Pamiętajmy, że dla takiej osoby obecny świat legł w gruzach, dlatego nie powinno się tego bagatelizować. Ponadto jeśli bliski nie chce rozmawiać o traumie, uszanujmy to, ale jeśli będzie chciał o tym wydarzeniu opowiadać, wysłuchajmy go. Najważniejsze jest słuchanie, wspieranie, okazywanie zrozumienia i ciepła. Istotne jest też oferowanie pomocy, oferowanie wspólnego czasu (np. wspólne wyjście na zakupy). Można także polecić bliskiemu wspólne oglądanie filmów, w których poruszany jest temat traumy, aby ten mógł nieco lepiej zrozumieć swoje emocje. Do takich filmów należą np.: Róża, Manchester by the sea, W ułamku sekundy. Można także polecić książki, takie jak „Nie zaczęło się od Ciebie” Marka Wolynna, czy „Miłość z kamienia. Życie z korespondentem wojennym” Grażyny Jagielskiej. To wszystko może sprawić, że przyczynimy się do lepszych efektów i szybszego wyleczenia PTSD u bliskiej nam osoby. Jak długo trwa terapia PTSD? Czas trwania terapii PTSD zależy od wielu czynników, w tym od ogólnego stanu zdrowia osoby, siły objawów i ich ilości oraz wybranych technik terapeutycznych. Z reguły jednak ostra postać PTSD jest leczona powyżej 3 miesięcy, a przewlekła postać – powyżej 6 miesięcy. Czas trwania farmakoterapii jest nieco dłuższy – w przypadku ostrej postaci zespołu stresu pourazowego należy przyjmować leki od 6 do 12 miesięcy, natomiast w przebiegu przewlekłego PTSD z reguły przyjmuje się leki 1-2 lata. Czy PTSD można całkowicie wyleczyć? PTSD jak najbardziej jest uleczalne – jest możliwe całkowite wyleczenie, czyli ustąpienie objawów, zachowań i myśli związanych z przeżytą traumą. Leczenie stresu pourazowego ma przede wszystkim umożliwić pacjentowi powrót do normalnego funkcjonowania zawodowego, społecznego i prywatnego. Zarówno psychoterapia, jak i farmakoterapia są niezwykle istotne w tym procesie – nie tylko zmniejszają objawy, ale i zapobiegają ich powstawaniu i nawrotom PTSD w przyszłości w wyniku doświadczenia ewentualnego traumatycznego wydarzenia. Choroby współistniejące z zespołem stresu pourazowego Całkowite wyleczenie PTSD jest możliwe, jednak często w przebiegu tego zaburzenia dochodzi do rozwoju innych dolegliwości i zaburzeń psychicznych. Zdarza się, że choroby te rozwijały się jeszcze przed doświadczeniem traumatycznego wydarzenia – wówczas stanową jeden z czynników ryzyka rozwoju PTSD. Wiele jednak chorób rozwija się dopiero jako następstwo PTSD i objawów, jakie daje to zaburzenie. Przykładem jest sięganie po substancje psychoaktywne i uzależnienie od nich. Osoba z PTSD zaczyna używać takich środków, aby łatwiej uporać się z objawami stresu pourazowego, takimi jak problemy ze snem, nadmierny lęk, obniżony nastrój. Ale to nie jedyna możliwa konsekwencja nieleczonego PTSD. Często występują także takie zaburzenia, jak: depresja, zaburzenia lękowe, zaburzenia snu, dystymia. Dodatkowo chory może odczuwać szereg objawów psychosomatycznych, które mogą świadczyć o rozwijających się chorobach np. układu pokarmowego czy oddechowego. Występowanie chorób współistniejących, szczególnie o podłożu psychicznym, negatywnie wpływa na stan zdrowia i zwiększa nasilenie objawów zespołu stresu pourazowego. Tym samym proces leczenia jest znacznie utrudniony i nie zawsze możliwe będzie całkowite pozbycie się uprzykrzających objawów. Bibliografia Psychiatria w Praktyce Ogólnolekarskiej 2002, tom 2, nr 1: Psychiatryczna diagnoza zespołów pourazowych — klinika, orzecznictwo; Janusz Heitzman Zakład Patologii Społecznej Katedry Psychiatrii Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. Parnowska D., Szymanik P.; Zespół stresu pourazowego w praktyce lekarza POZ, Medical Tribune, 2019(06). Walczewska J., Słowik P. Czy czas zawsze leczy rany?: objawy, konsekwencje i odległe następstwa zespołu stresu pourazowego. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Jagiellońskiego. Prace Historyczne, 2014; 141(4) s. 911-924. Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania w ICD. Opisy kliniczne i wskazówki diagnostyczne, ICD-10. Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius. Cebella A., Łucka I. Zespół stresu pourazowego – rozumienie i leczenie. Psychiatria, 2007; 4(3) s. 128-137. Psychiatria 2007, tom 4, nr 3: Zespół stresu pourazowego — rozumienie i leczenie; Aleksandra Cebella, Izabela Łucka Klinika Psychiatrii Rozwojowej, Zaburzeń Psychotycznych i Wieku Podeszłego Akademii Medycznej w Gdańsku; 2007. Briere, J. i Scott, C. (2010). Podstawy terapii traumy. Diagnoza i metody terapeutyczne. Warszawa: Instytut Psychologii Zdrowia PTP.
Zacznijmy, Zespół Stresu Pourazowego w skrócie PTSD jest poważnym problemem lękowym, który może rozwinąć się, gdy Twoje bezpieczeństwo czy nawet życie zostało zagrożone w jakiś sposób lub po tym jak widziałeś jakieś traumatyczne zdarzenie.
Zespół Stresu Pourazowego znany też pod nazwą PTSD jest poczuciem zachwiania wewnętrznej równowagi, po przeżyciu traumatycznego, granicznego wydarzenia. Sytuacją, która prowadzi do takiego stanu jest każda, gdzie zagrożone zostało życie, bądź też inne żywotne potrzeby oraz wartości. Dawniej PTSD był przypisywany jedynie weteranom wojen, jednakże od jakiegoś czasu wiedza się w tym zakresie poszerzyła i psychiatrzy wiedzą, już że może on dotknąć każdego. Jakie są objawy PTSD? Osoba dotknięta PTSD zwykle przez szereg tygodni, a nawet miesięcy, czuje, że indukujące się myśli związane z wydarzeniem powodują lęk. Osoba ta może przeżywać koszmary senne, bądź też retrospekcje. Układ wegetatywny zostaje nadmiernie pobudzony co skutkuje gwałtownym łomotaniem serca, zwiększonym ciśnieniem tętniczym. Objawy pojawiają się w ciągu pół roku od zaistnienia traumatycznego wydarzenia. Złożony zespół stresu pourazowego jest wynikiem nakładających się na siebie traum, które powstają w złożony sposób. O tym jak powstaje trauma, możemy przeczytać więcej na stronie oraz kiedy zmienia się ona w PTSD. Może to przydarzyć się każdemu z nas, w najmniej oczekiwanym momencie życia. Warto zadbać o zdrowie i odwiedzić specjalistę w celu uzyskania odpowiedniej pomocy. W jaki sposób rozpoznać PTSD? Lekarze psychiatrzy określili szereg zdarzeń, które muszą się wypełnić, by móc powiedzieć, że pacjent przeżył PTSD. Po pierwsze, musi zaistnieć traumatyczne wydarzenie, Osoba taka musi być świadkiem bądź też ofiarą traumatycznych wydarzeń. Wydarzeniu temu towarzyszyły: bezsilność, lęk, przerażenie. Wydarzenie musiało przeżyte zostać w jeden ze wskazanych powyżej sposobów, w szczególnie silny sposób. Wspominanie powoduje traumę, jednakże jednostka nie jest w stanie w sposób skuteczny oderwać się od tych myśli. Sny związane z tym wydarzeniem są przerażające, niepokojące. Osoba może mieć wrażenie, że wydarzenie, które wywołało stres pourazowy, stale się powtarza. Wewnętrzne oraz zewnętrzne sygnały przypominają o tamtym wydarzeniu. Występują psychologiczne reakcje organizmu, związane z wydarzeniem, będzie to nadmierna aktywność bądź też przeciwnie, bezruch, apatia. Osoba stara się uniknąć bodźców związanych z wydarzeniem, zachodzi też nadmierne pobudzenie, mogą pojawić się wybuchy gniewu oraz nadmierna czujność. Na PTSD narażony jest każdy, gdyż życie jest nieprzewidywalne, a ekstremalne lub długotrwałe zagrożenie może przeżyć każdy. Nie istnieje jedna właściwa technika, która pozwoli na całkowite wyleczenie. Należy całkowicie zrezygnować w trakcie leczenia z alkoholu oraz z wszelkich używek, które jedynie potęgują objawy PTSD. Ważne jest wybranie techniki relaksacyjnej, która załagodzi nagłe nasilenie emocji. Czym jest PCL-C? PTSD Check List- Civilian Version to test składający się z siedemnastu pytań, opracowany przez zespół naukowców w 1994r., który po rozwiązaniu go przez pacjenta da odpowiedź, czy i jakie symptomy wykazuje osoba, która przeżyła traumę. Na każde z pytań na teście pacjent ma odpowiedzieć według pięciostopniowej skali, gdzie 1 oznacza w ogóle, natomiast pięć to bardzo często.
EiDs1jb. 194 254 331 302 467 426 395 332 29
zespół stresu pourazowego test
